Anjiyografi ile Tedavi

KISA BİLGİLER

• Anjiyografi ya da kısaca anjiyo, insan vücudundaki damarların içine renkli bir madde verilerek damarların görüntülenmesi demektir.
• Anjiyo bazen sadece tanı koymak amacıyla, genelde ise tedavi amacıyla yapılır.
• Anjiyo en çok damar tıkanıklığı tedavisi için yapılsa da anevrizma, malformasyon, embolizasyon ya da kanser tedavisi gibi bir çok amaçla kullanılabilir.
• Damar tıkanıklığı tedavisi balon, stent, damar tıraşlama ile yapılır.
• Kalp anjiyosu ile kalp damarları bacak anjiyosu ile bacak damarları görüntülenir ve tedavisi yapılır.
• Kalp, boyun ve beyin damar tedavilerinde hastaların hastanede kalması gerekir.
• Bunun dışındaki damar tedavilerinde genellikle hastanede kalış gerekmez.
• Anjiyo ile tedavilerde merkezimizde sedasyon yani ağrı kesme ve rahatlatma yöntemi kullanılır. 
• Böylece hastalar işlemin herhangi bir yerinde ağrı ya da rahatsızlık duymazlar.
• Hastalar isterse (ki bizim de genellikle tercihimizdir) narkoz vermeden sedasyon yöntemiyle, tüm işlem süresinde hastalarımızı uyuturuz. Bu onlar için çok daha konforludur. 
• İşlem sonrası kasık gibi anjiyo girim yerine  kum torbası uygulanmaz. Kanama kontrolü daha kolay ve yeni yöntemlerle yapılır. 
• Genel olarak tedavi edilen hastayı 4 saat sonra evine göndeririz. Bazı durumlarda bir günlük yatış gerekebilir. 

Anjiyo aslında damar hastalıklarını teşhis etmek için damar içinden renkli ya da damarı boyayan bir madde verilerek damarların görüntülenmesidir. Günümüzde anjiyo, damarların tanı amaçlı görüntülenmesinden çok damar tedavileri için kullanılır. Halk arasında da anjiyo genelde tıkalı damarların açılması anlamında kullanılır. Damar hastalıklarının ameliyatla değil anjiyo ile tedavisine endovasküler tedavi adı verilir.  Bu geleceğin en önemli tedavi dallarından biri olacaktır. Çünkü damar hastalıkları dünyada en sık görülen hastalık türüdür ve ülkemizde tüm ölümlerin yarısı kalp ve damar hastalıkları nedeniyle olur.

Anjiyografi ile balon tedavisi 

Balon tedavisi anjiyo ile damar tıkanıklığını açmak için kullanılan en eski yöntemdir ve hala çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Oldukça etkili bir yöntemdir. Halk arasında balon patlatmak olarak kullanılsa da aslında balonla patlatma söz konusu değildir. Balon plastik bir malzemedir. Çapı yani genişliği ve uzunluğu vardır. Örneğin damar çapı normalde 6 mm ise bu damara 6 mm çapında bir balon uygulanır. Darlık ya da tıkanıklık örneğin 6 cm ise 6 ya da 8 cm uzunluğunda bir balon kullanılır. Vücuttaki tüm damarlara uyacak şekilde 1 mm çaptan 40 mm çapa kadar kullanılabilecek balonlar üretilmiştir.

Balonla damar nasıl açılır?

Burada adım adım anjiyoda balon ile damarın nasıl açıldığını açıklayacağız (aşağıdaki resim de şema ile damar açmayı gösterir)

• Öncelikle anjiyo yapılarak hangi damara balon yapılacaksa o damara ulaşılır. Bu kalp, boyun, böbrek ya da bacak damarı olabilir.
• Damarın içinden boyar madde verilerek damar darlığı ya da tıkanıklığı görüntülenir ve filmler alınır.
• Daha sonra o damara kaç mm çapında ve ne kadar uzun balon yapılması düşünülüyorsa balon damara yerleştirilir.
• Balon damarda şişirilerek açılır (şişirme cihazı damarın dışında işlemi yapan doktorun elindedir.
• Bir süre beklenir, damarın açıldığından emin olunur.
• Damarda şiş bir halde duran balon indirilir ve dışarı çıkarılır.
• Damarın görüntüleri yani anjiyo filmleri alınır, açıklık güzelde işlem bitmiştir. Açıklık iyi değilse tekrar balon yapılır ya da stent yerleştirilebilir.
• İşlem o damar çok iyi açılıncaya kadar devam eder
• Balonla damarın açılması 2-3 dakika sürer. Bir anjiyo sırasında bir kaç damar daralaması ya da tıkanması giderilebilir.
• Bacak anjiyolarında bir bacak ya da iki bacak tıkanıklığı aynı anjiyo ile açılabilir.

Damar sertliği nedeniyle içi kısmen daralmış olan bir damarın balon ile nasıl genişletildiği gösteriliyor. Bir balon kateter anjiyo yöntemiyle daralmış ya da tıkanmış damara yerleştirilir. Balon şişirilince damar genişler. Darlık azalır ya da kaybolur. Balon sonra vücut dışına çıkarılır. (Stent hayat boyu damarın içinde kalır).
Görselde, balonla ve stentle damar açma işlemleri görüntülenmiştir.

Balon tedavisi her damarda kullanılır mı?

Aslında kullanılabilir ancak bazı damarlarda stent yerleştirmenin daha iyi olduğu kesinleştiği için boyun yani şah damarı, koroner yani kalp damarı gibi bazı damarlarda doğrudan stent yerleştirme tedavisi yapılır. Bazı damarlarda ise balon yapılır.

Balon tedavisi mi stent tedavisi mi daha iyidir?

Her damarda farklıdır. Bazı damarlarda balon tedavisi, bazı damarlarda ilaçlı balon ve bazı damarlarda stent tedavisi daha iyidir.

Balon tedavisi riskli bir işlem midir?

Anjiyo ile yapılan her işlemde risk vardır. Ama balonla damar açma kısmı genellikle kolay ve emniyetlidir. Ama damarda kanama, yırtılma, pıhtı atması gibi sorunlar seyrek de olsa gelişebilir ve hemen hepsi aynı işlem sırasında çözülür.

Anjiyo ile balonla damarı açınca balon damarda kalır mı?

Hayır, damar tedavisinde stent damarın içinde kalır ancak balon dışarı çıkarılır.

İlaçlı balon nedir?

İlaçlı balonlar normal balonların üzerine özel bir ilaç kaplanması ile üretilir. Bu ilaç, balon daralmış ya da tıkalı damarda şişirilerek damarı açtığında balonyüzeyinden damar duvarının içine girer. Damara geçen ilacın amacı o damarın erken daralmasını ya da tıkanmasını engellemektir. Yani damara ilaçlı balon uygulandığında o damar daha uzun süre açık kalacaktır. İlaçlı balonla oldukça yeni bir teknolojidir. Vücuttaki her damarda kullanılamaz. Şu an en sık bacak damar tıkanıklıklarında kullanılır.

Damar tıkanıklığında stent tedavisi

Stent damar açmada kullanılan yöntemlerden biridir. Anjiyo yöntemiyle daralmış ya da tıkalı damara girilir ve sorunlu bölgeye yerleştirilir. Yerleştirilen stent hayat boyu o damarda kalır, dışarı tekrar çıkarılamaz.

Anjiyo yöntemi ile atardamar ve daha seyrek olarak toplardamar tıkanmalarının açılmasında dünyada en sık kullanılan iki yöntem balon tedavisi ve stent yerleştirilmesi yöntemidir. 

Stent ile tıkalı damar açma

Daralmış ya da tıkalı olan damara bir balon kateteri üzerine yerleştirilmiş stent getirilir. Daha sonra balon şişirilir, stent açılır, bu da damarı genişletir. Stenti taşıyan yani daralmış ya da tıkanmış bölgeye getiren balon sistemi vücut dışına çıkarılır ama stent damarın içinde hayat boyu kalır.

Kalp damarlarının anjiyosunu kalp uzmanları (kardiyologlar) yapar.

Girişimsel Radyoloji Uzmanları kalp damarları dışındaki tüm damar anjiyolarını yapar.

Stent damar içinde ne kadar süre kalır?

Vücuda yerleştirilen her malzeme hayat boyu vücutta kalacak şekilde için yerleştirilir. Damara yerleştirilen her stent damarda hayat boyu kalabilir. Yani bunların bir ömrü yoktur. Değiştirilmesi ya da çıkarılması pek mümkün değildir. Tıkanırsa tekrar açılabilir.

Stenti tekrar çıkarmak mümkün mü?

Genellikle mümkün değildir. Yerleştirilen bu malzeme hayat boyu o damarda kalır.

Stent tıkanırsa tekrar açılabilir mi?

Tabi. Stent tıkandığında hemen her zaman tekrar açılabilir. Seyrek olarak açılamadığı durumlar da olur.
Tıkanma nedeni ya vücudun bu malzemeye karşı reaksiyonu ya da hastalığın (damar sertliği) ilerlemesidir.

Bu kafes benzeri yapılar damar içinde kayar mı?

Bir stent damara yerleştirildikten sonra kayması imkansız gibidir. Sadece ilk yerleştirme sırasında milimetrik kayma olabilir. kayma olabilir. Ama bir yerleştirildi mi tekrar yerinden oynaması neredeyse imkansızdır.

Damara yerleştirilen stent tıkanır mı?

Normal doğal damarlarımız tıkandığı gibi damara yerleştirilen bir stent de daralabilir ya da tıkanabilir. Her bölgede tıkanma ihtimali farklıdır. Örneğin kalp damarında ya da bacak damarında tıkanma oranları farklıdır. Yine damarın ne kadar fazla kötü olmasına göre tıkanma oranı değişir.

İlaçlı stent ya da ilaç kaplı stent nedir?

Stentin ve bazı balonların üzerine erken tıkanması engelleyen ya da geciktiren bir ilaç yerleştirilir. Bu tür stentlere ilaçlı ya da ilaç kaplı stent denir. En sık kalp damarında ve bacak damarında kullanılır. En önemli yararı yerleştirilen stentin biraz daha uzun açık kalmasını sağlamaktır. 

Bacak damar tıkanmalarının açılmasında temel yöntemler balon ve stentle damarların açılmasıdır. Son yıllarda damarda pıhtı varsa bunu temizleyen trombektomi yöntemi, damar duvarındaki kalınlaşmayı doğrudan tıraşlayarak açan aterektomi (damar tıraşlama) yöntemi, ilaçlı balon ve ilaçlı stentler damarların daha kolay açılmasını ve daha uzun süre açık kalmasını sağlamaktadır. İyi bir anjiyografi merkezinde tüm bu yöntemlerin kullanılabilmesi önemlidir. 

Anjiyo ile damar açmada yeni yöntemler:

Bacak damar tıkanıklığında açılması zor olanlar tıkanmalar:

• Buerger hastaları 
• Dİyabetik ayak yarası olanlar
• Hemodiyaliz hastaları 
• Çok uzun süreden beri bacak damar tıkanması olan hastalar
• Daha önce anjiyografi ile ya da ameliyatla damarı açılan ancak tekrar tıkandığı için artık yapılabilecek bir şey yok denen hastalar.
• Damar tıkanıklığı için çok sayıda anjiyo ya da ameliyat tedavisi olmuş hastalardır 

Son 10 yılda anjiyografi ile damar açmada bir çok yeni yöntem ve teknolojik yenilik olmuştur. Bunların en önemlileri eskiden açılamayan zor damarların açılması ile ilgilidir. Bu yenilikleri ile eskiden açılamayan tam tıkanmaların bir çoğu açılabilir hale gelmiştir.
Teknolojik yenilikler (yeni balonlar, yeni stentler, ve anjiyoda kullanılan ve damarın açılmasını sağlayan bir çok yeni malzeme) dışında anjiyo yöntemleri de değişmeye başlamıştır.
Eğer tıkanıklık damara girim yerinden açılamazsa (genellikle anjiyolar kasık ya da kol atardamarından girilerek yapılır) damara daha farklı yerlerden ek girimler yapılarak (örneğin alttan ayak bileği damarlarında girilerek) açılamayan o damarların açılma şansı olmaktadır. Özellikle ayak bileğinden yapılan anjiyolar dünyada yenidir ve bu sayede açılamayan damarların %80-90'ı açılabilir hale gelmektedir.
Merkezimizde tüm bu yeni teknoloji ve yöntemler kullanılabilmektedir.,