Kan sulandırıcı ilaçlar

Kan sulandırıcı ilaçlar, kalp ve damar sisteminde (hem atardamar hem de toplardamar) kanı sulandıran ve akışkanlığını artıran ilaçlardır. Bu ilaçlara kan inceltici ya da kan cıvıtıcı ilaç da denir. Kan sulandırıcı ilaç kullanımında ana amaç kalp ve kan damarları içinde pıhtı oluşumunu engellemektir. Kan sulandırıcı hem kalp hastalıkları hem de damar hastalıkları için kullanılabilir. Damar hastalıkları dediğimiz zaman hem atardamar hem de toplardamar tıkanmasından bahsederiz. Kalpte ya da damalarda pıhtı oluşması bir çok soruna yol açar. Kan sulandırıcı ilaçlarıon amacaı bu sorunları engellemektir.

Kan pıhtısı ne tür sorunlara yol açar?

Kan pıhtısı atardamar ve toplardamarlarda bu damarları tıkayarak farklı sorunlara yol açar. Atardamar kalpten kanı alarak dokulara götüren ve dokuları besleyen damarlardır. Bu damarların tıkanması o doku ya da organın beslenmesini bozar. Bu konu damar tıkanıklığı sayfasında detaylı olarak anlatılmıştır. Kalp atardamarının tıkanması kalpte spazm ya d kalp krizine, beyin atardamarının tıkanması felç ve benzeri sorunlara bacak atardamarının tıkanması bacakta yürüme ağrısı, uzun süre iyileşmeyen yara ya da ayak kangrenine yol açabilir. Toplardamar ise doku ve organlardaki kullanımı kanı alarak kalbe geri taşıyan damarlardır. Bunların tıkanmasında kan gitmesi gereken yere gidemez ve göllenme olur. Bu da dokularda şişmeye yol açar. Derin ven trombozu bacak ana toplardamarlarının tıkanmasıdır ve bu bacaklarda şişliğe yol açar. Portal ven trombozu karaciğer toplardamarının tıkanmasıdır bu da dalakta şişmeye yani büyümeye ve o bölgedeki toplardamarların genişlemesine yani varisleşmesine yol açar.

Bazı durumlarda oluşan pıhtı akım ile birlikte diğer bölgeler atar. Bunun tıbbi terimi diğer bölgelere embolize olur. Tüm toplardamarlar birleşerek daha büyük bir damara katılır ve tümü akciğere doğru yol alır. Bu nedenle toplardamar pıhtısı sadece akciğere atabilir. Buna akciğer embolisi ya da pulmoner emboli denir. Atardamar pıhtısı genellikle kalpten atar ve vücuttaki her doku ya da organa gidebilir (beyin, kol, bacak, barsak, böbrek atardamarı gibi) .

Kan sulandırıcı ilaçlar, kanın pıhtılaşmasını önlemek için ağızdan veya damardan alınabilir.

Kan Sulandırıcı İlaçlar vücutta yeni bir pıhtı oluşmasını engeller ama engelleme bu yüzde yüz değildir. Seyrek olarak kan sulandırıcı alan birinde pıhtı oluşabilir. Bu ilaçlar pıhtı oluşmasını ve oluşan pıhtının büyümesini engeller. Ancak daha önceden oluşmuş pıhtıları eritmez. Vücutta oluşmuş pıhtının damardan ya da kalpten kopup kan dolaşımına karışmasını engeller. Eğer engelleyemezse dolaşımına geçen pıhtılar (emboli) hayati bir organın damarını tıkayabilir.

İki tür kan sulandırıcı ilaç vardır:

1) ANTİKOAGÜLAN İLAÇLAR: Bunlar daha güçlü kan sulandırıcıdır. Genellikle toplardamarda pıhtı (venöz tromboz yani toplardamar pıhtılaşması) oluştuğu zaman kullanılır.

Antiokagülan ilaçlar

a) Damardan kullanılan standart heparin: Genellikle hastane ortamında kullanılır.

b) Düşük molekül ağırlıklı heparinler: Bunlar çok sık kullanılan, hazır iğnelerle deri altına uygulanan heparinlerdir. Eczaneden alındığı şekliyle isimleri Clexane, Enox, Hibor vb'dir.

c) Coumadin (Warfarin): Hap olarak kullanılan antikoagülan ilaçtır. 50 yıldan uzun süredir kullanılır. Ancak her bireyde kana bakılarak doz ayarlandığı için kullanımı bazen zor olabilir. Coumadin K vitamini ile ilgili bir ilaç olduğundan yüksek miktarda K vitamini içeren yiyecekler yenirse etkinliği azalabilir. Günlük K vitamini ihtiyacı erişkin için 70-140 (ortalama 100) mikrogram arasındadır. Bu miktarda K vitaminin alınmasında sakınca yoktur. Bundan daha fazla K vitamini uzun süre kullanılırsa Coumadin etkisini engelleyebilir. K vitamini içeren gıdaların diyetten tamamen çıkarılması mümkün değildir. Yüksek dozda K vitamini içeren gıdaların günlük miktarını azaltmak faydalı olacaktır. Ancak beslenme şemanızda günlük K vitamini miktarınızı sabit tutabilirseniz (örneğin her gün aynı miktarda kıvırcık salata yemek gibi), gıdaların ilaç dozunu etkilemesini engelleyebilirsiniz.

Hangi yiyecekler coumadin etkinliğini bozar? Lahana, brüksel lahanası, brokoli, kuşkonmaz, hindiba, beyaz lahana, marul, ıspanak, şalgam, kara lahana içinde K vitamini vardır. Bunları normal şekilde tüketirsek sorun olmaz. Ama bir dönem çok fazla tüketirsek coumadin ilacının etkinliğini yani kan sulandırma gücünü azaltabilir.

d) Yeni çıkan doğrudan etkili antikoagülanlar. Bunlar nispeten yeni çıkan tablet şeklinde ağızdan alınan ilaçlardır. Xarelto, eluquis, pradaxa bu tür ilaçlardandır.

2) ANTİAGREGAN İLAÇLAR: Daha çok atardamar daralma ya da tıkanmalarında ya da bunlar tedavi edildikten sonra kullanılır. Antikoagülan ilaçlar kadar güçlü değilse de çok güvenli ilaçlardır.

Asetilsalisilik asit grubu: Aspirin, Coraspin, Ecopirin tümü benzer ilaçlardır.

Klopidogrel grubu: Plavix, karum, pingel hepsi aynı ilaçtır.