Damar Sertliği

Damar sertliği atardamar duvarında aterom plağı denene bir maddenin birikerek damar duvarını kalınlaştırması ve uzun dönmede damarı yavaş yavaş daraltarak tıkamasıdır. Aterom plak denen yapı yağ ve hücrelerden oluşur. Bu birikim hem damarı sertleştirir ve esnek yapısını bozar, hem de damarın daralmasına ve tıkanmasına yol açar. Damar sertliğinin diğer adı damar kireçlenmesi, Latince adı ise aterosklerozdur. Ateroskleroz ileri yaş hastalığıdır. 50 yaşından önce çok seyrektir. Yaşın artmasıyla sıklığı artar, yani 60 yaşında %5 civarı görülürse, 70 yaş civarı insanların %10 unda görülür.

Damar sertliğinin damarı yavaş yavaş daraltması; sol tarafta damar normal görünümde, sağa doğru gittikçe damar sertliğine bağlı damar içinde oluşan yapı (plak ya da aterom plağı adı verilir) damarı daraltıyor. Damar daraldığı ya da tıkandığı zaman damarın beslediği organ yeterli beslenemez.

Damar sertliği dünyada -kanserden bile daha sık- en fazla ölüme yol açan hastalıktır. Sadece atardamarları (arter) etkiler. Toplardamarları (ven) etkilemez. Bu nedenle dünyadaki en önemli hastalık olduğunu söyleyebiliriz. Bir çok hastalıkta olduğu gibi neden olduğunu henüz bilmiyoruz. Ama bazı insanlarda daha sık olduğunu biliyoruz.

Damar sertliği kimlerde sık görülür?

• İleri yaşta (50 yaş sonrası)
• Şeker hastalarında (diyabet)
• Kronik böbrek yetersizliği olan diyaliz hastalarında
• Sigara içenlerde
• Kolesterol ve trigliserid dediğimiz kan yağ düzeyi yüksek olanlarda
• Yüksek tansiyonu olanlarda (hipertansiyon)

Damar kireçlenmesi de denen bu hastalık vücuttaki, tüm damarları etkileyebilir ama genellikle bir bölgeyi daha fazla etkiler ve bazı bölgeleri hiç etkilemeyebilir. Örneğin kalp ve bacak damarlarında daralma ya da tıkanma oluştururken boyun ve beyin ya da kol atardamarları tamamen normal kalabilir. Ya da sadece koroner arterleri yani kalp damarlarını daraltabilir. Seyrek olarak vücuttaki tüm damarlarda daralma ya da tıkanma olabilir. Buna yaygın damar hastalığı diyoruz.

Ateroskleroz vücutta en çok kalp (koroner arter) damarında tıkanma yapar. Bundan sonra boyun (şahdamarı, karotid arter darlığı) ve beyin damarları (serebrovaskler hastalık ya da oklüzyon), bacak damarı (periferik arter hastalığı), kol damarı (subklaviyan arter stenozu), böbrek damarı (renal arter stenozu), barsak damarı (mezenter arter stenozu) ve diğer atardamarlarda tıkanma ya da daralma yapar.

Aterosklerozun yol açtığı damar tıkanıklığının hangi organda ne tür sorunlara yol açtığı damar tıkanıklığı adlı sayfada detaylı olarak belirtilmiştir. Bacak damar tıkanıklığı ayrıca daha detaylı olarak anlatılmıştır.

Damarın damar sertliğine bağlı daralması ve kan akımının daha zor hale gelmesi.

Damar sertliği (kireçlenmesi) belirtileri nelerdir?

Damar sertliği hangi damarı daraltır ya da tıkarsa o damarın beslediği organ besin ve oksijen eksikliği hisseder. Bu, kalp damarlarında kalp ağrısı ve krizi, beyin damarlarında felç, bacak damarlarında yürüme ağrısı, ayak yarası ve kangren şeklinde kendini gösterir.

Damar sertliğinde tanı 

Hangi bölgede damar ile ilgili sorun varsa ona göre hasta yakınması oluşur. Hekimlerimiz bu yakınmaları dinleyerek ve fizik muayene sonrası damarları değerlendiren test ve filmler ister ve tüm damar darlık ve tıkanmalarının tanısı konabilir. Tanı genellikle renkli Doppler ultrason, MR anjiyografi ve BT anjiyografi gibi görüntüleme yöntemleri ile kolaylıkla konur. 

Damar sertliği tedavisi 

Damar sertliğinin tedavisi ne yazık ki yoktur. Hiçbir tedavi damar sertliğini engelleyemez ve geriye çeviremez. Bu yaşlılık ya da saçımızın ağarması gibidir. Ancak tıkanan damarı açmak mümkündür. Dünyada –birçok yerde damar açıcı adıyla ilaç satılsa da-  damar sertliğine bağlı tıkanan damarları açabilen bir ilaç yoktur. Damar tıkanması için verilen ilaçlar genellikle kan sulandırarak ya da kılcal damar genişlemesi yaparak tıkanan bölgeyi rahatlatır. Tıkanan damarlar ya anjiyografi ile ya da ameliyatla açılabilir.