Diyabetik Ayak Yarası

Diyabetik ayak yarası nedir?

Diyabetik ayak yarası şeker hastalarının ayaklarında yara ya da ülser oluşmasıdır. Ayakta gelişen bu yaralar genellikle uzun süreden beri (5-10 yıldan daha uzun süredir) diyabeti olan hastalarda görülür. Kısa süredir diyabeti olanlarda seyrektir. Hastalığın süresi arttıkça görülme ihtimali de artar. Şeker hastalarının %20'sinde yani her 5 şeker hastasının birinde yaşamı boyunca ayakta yara oluşma riski vardır. Şeker hastalarında ayakta yara gelişirse bu genellikle basit bir yara değildir. İleri evre şeker hastalığı göstergesidir.
Şeker hastalarında ayakta yara gelişmişse bu ya nöropati (sinir ucu hasarı) ya da damar tıkanıklığına (periferik arter hastalığı) bağlıdır. Yarada enfeksiyon yani mikroplu iltihap olması sıktır ve bu yaranın iyileşmesini çok daha zorlaştırır. Diyabetik ayak yarası olan hastaların %80'inde nöropati (sinir uçları hasarı), %50 sinde damar tıkanıklığı ve %30-50'sinde enfeksiyon vardır.
Ayağında yara gelişen her şeker hastasının bacak damar tıkanıklığı yönünden araştırılması gerekir. Bunun için renkli Doppler ultrason yeterlidir. Eğer damar tıkanması varsa bu tıkanmanın anjiyo ya da ameliyatla açılması yaranın iyileşmesi hızlandırır, bazen ayak ya da parmak kesilmesini engelleyebilir.

Diyabetik ayak yaralarında önemli sorunlardan biri hastada damar tıkanması olabileceğini düşünülmemesi ve bu yönden inceleme yapılmamasıdır.

Nasıl tanı koyarız?

Uzun süreden beri diyabet hastalığı olan birinde ayak parmaklarında yara olması diyabetik ayak yarası tanısı koydurur. Bu hastaların yaklaşık yarısında damar tıkanması olacağı için hastaların bu yönden değerlendirilmesi çok önemlidir.

Damar tıkanıklığını anlamak için hastanın ayaklarında nabız muayenesi, iyi bir fizik muayene ve gerekirse bacak damarların renkli Doppler ultrason yapılması yeterlidir. Gereken durumlarda daha ileri tetkik olan tomografi ya da emar anjiyografi yapılabilir.  

Şeker hastalarında ayak yarası oluşumunu nasıl engelleriz?

Ayak ya da parmaklarda yara çıktıktan sonra yaranın iyileşmesi çok uzun zaman, uzun tedavi ve çok uzun uğraş ister. Bazı yaralar hiç bir zaman iyileşmez ve parmağın, ayağın ya da bacağın kesilmesi gerekebilir. Aslında bunları engellemenin en önemli yolu şeker hastalarının ayak bakımını çok iyi bilmesidir. Ayakta yara çıkmasını engellemek mümkündür. Yaralar çoğunlukla sıkan ya da vuran ayakkabıdan, tırnak keserken oluşan küçük kesiklerden ya da ayakta his kaybı olduğu için parmağı ya da ayağı koruyamamaktan gelişir. Örneğin parmakları çarpar ancak hissetmediği için anlamaz. Yalın ayak dolaşır ve bir diken ya da çivi batmasını hissetmez. Ayağı üşüdüğü için sıcağa yaklaştırır ve yanma olur ama yanmayı hissetmez. Bir diyabet hastasının tüm bunlardan kaçınması ve ayak bakımı öğrenmesi gerekir.