Bacaklarda normal damarlardan farklı görünen, genişlemiş kıvrıntılı damara varis diyoruz. Varis tanısını genellikle gözle bakarak koyarız.
Eğer bacaklarda varis varsa bundan endişe etmemek gerek. En büyük sorun insanların bu konudaki endişeleridir. Çünkü günümüzde özellikle ameliyatsız varis tedavisi yöntemleriyle tüm varis türleri tedavi edilebilir.
Bacaklarda varis varsa endişe edilmeli mi?
- Genel olarak varisler endişe uyandırmamalıdır, ancak bazı durumlarda önemli olabilir.
- Bacak varisi deride incelme, dermatit oluşturma, kahverengi lekelenme ve ayak yarası oluşturma evresine gelmişse tedavi mutlaka düşünülmelidir.
- Çok geniş varislerde pıhtı oluşumu ihtimali daha yüksektir, bu durumda da mümkünse gecikmeden tedavi olmalıdır.
- Bunun dışında bacaklardaki varisler oluşturduğu şikayetlerle (ağrı, yorgunluk, gece krampı, kaşıntı vb) ya da görünümüyle bizi rahatsız ediyor ve yaşantımızı olumsuz etkiliyorsa tedavi edilmesinde fayda var.
- Büyük varisler kesin olarak bir hastalıktır (venöz yetmezlik) ancak kılcal damarlar hastalık grubuna girmez.
En sık sorulan sorular:
- İlerlemesini engelleyebilir miyim?
- Tedavi sonrası hep tekrarlar mış doğru mu?
Adım adım varis değerlendirmesi
Eğer varisimiz varsa önce ne tür olduğunu bakmak gerekir. Üç tür varis var
- Kılcal damar ya da kılcal varis: Kırmızı ya da mavi incecik, kıl gibi damarlar.
- Retiküler damar ya da varis (orta boy ya da ağ gibi varis): 2-3 mm kalınlığında yeşil renkli deriden hafif çıkıntı yapan damarlar.
- Büyük varisler: Deri altında deriden çıkıntı yapan 3 mm den büyük yer yer parmak kalınlığında damarlardır. Rengi genellikle deri renginde ancak mor-mavi de olabilir.
Varis hakkında anlatılan ve sizin duyduğunuz bir çok şey sadece büyük varisler için geçerlidir.
Yani meslek hastalığı olması (öğretmenlerde doktorlarda yani uzun süre ayakta duranlarda), kilolu insanlarda sık olması, gebelik sırası ve sonrası daha sık olması gibi.
Kılcal ya da retiküler damarın var, tedavi olmalı mıyım?
- Bunlar biz doktorlar için gerçek bir hastalık değil (büyük varisler geçek bir hastalıktır)
- Mutlaka tedavi olmak zorunda değilsiniz.
- Genel olarak fazla şikayet yapmaz. Ancak çok fazla yani yoğunsa şikayet oluşturabilir.
- Mutlaka ilerler yada büyür denemez (büyük varisler zamanla mutlaka ilerler).
- Sizin alacağınız önlemler bu varisleri yok etmez (yürümek, beslenmek, ilaç kullanmak gibi)
- Sizi rahatsız ederse tedavisi son derece kolaydır, tedavi olabilirsiniz.
Tedavide genelde iki yöntem vardır:
skleroterapi yani iğne tedavisi (köpük tedavisi)
deriden yapılan transkütan lazer ya da radyofrekans
Büyük varisim var tedavi olmalı mıyım?
- Büyük (kalın) varis gerçek bir hastalıktır (venöz yetmezlik ya da kapak yetmezliği).
- Bacakta genelde safen toplardamarı denen büyük bir damarın kapaklarının çalışmaması nedeniyle oluşur (bacakta her 5-10 cm de bir kapaklar vardır ve kan akımını yönlendirir).
- Kalp kapağıyla karıştırmamak gerekir. Varisin kallp hastalığı ile ilgisi yoktur.
- Gerçek hastalık olduğundan dolayı bacakta ağrı, yorgunluk, yanma, gece krampları, ayak şişliği gibi şikayetler oluşturabilir. Ama bazı insanlarda hiç şikayet yapmayabilir..
- İçerdeki büyük bir damarın (Safen damarı) kapak bozukluğu dışarıdan görünene büyük varislerin kaynağıdır. Eğer bu kaynağı yok ederseniz varisler kaybolur ve genellikle tekrar oluşmaz.
- İçerdeki büyük damarı (Safen damarı) tedavi etmeden sadece görünen varisleri tedavi ederseniz varisler genellikle tekrarlar.
- Varislerde seyrek olarak pıhtı oluşabilir, varis kanaması olabilir ya da çok uzun yıllarda ayak bileği bölgesinde ayak yarası (venöz ülser) oluşturabilir.
- Tüm varis türleri gibi büyük varisler de kesin olarak tedavi edilebilir.
- Tedavide ameliyat ya da yeni ameliyatsız yöntemler kullanılabilir.
- Ameliyatsız tedavi yöntemleri (lazer, radyofrekans ve yapışkan (ya da zamk) tedavisi, köpük tedavisi) ameliyata göre daha kolay ve etkili yöntemlerdir ve artık ameliyatın yerini almışlardır.
Varis tedavisi olmalımıyım?
Büyük varisler gerçek bir hastalık olsa da tümünün tedavisi gerekmez. Varis tedavisi şart değil: İleri yaşta (yıllardan beri varisle yaşıyor) varis şikayet yaratmıyor, sorun oluşturmuyor, görüntü kişiyi rahatsız etmiyorsa tedavi olmak gerekmez.
- Tedavi olmakta fayda var: Varis ilerleyici bir hastalıktır ve genellikle olduğu gibi kalmaz. Yani her sene biraz daha ilerler. Genç insanlarda varisin her sene ilerleyeceğini bildiğimizden tedavi olmaları daha iyidir. Varis yaşam kalitenizi bozacak şekilde sorun oluşturuyor (bacak ağrısı, yorgunluk, kaşıntı, bacakta huzursuzluk, yanma, şişlik, ağırlık hissi) ya da görünümü sizi rahatsız ediyorsa tedavi önerilir.
- Tedavi olmak gerekir: Varis kanama ya da pıhtılaşmaya neden olmuş, ya da ayak bileğinde belirgin değişiklikler yapmış veya ayakta yara oluşturmuşsa mutlaka tedavi gerekir.